اجزای ایمپلنت دندان شامل دو دسته کلی اجزای دائم و اجزای موقت ایمپلنت دندان می باشد که بر کیفیت و کارکرد نهایی ایمپلنت دندان اثرگذار خواهد بود. به طور کلی ایمپلنت دندان یک کار تک جزئی نبوده و بلکه از چندین جزء و قطعه مختلف که روی هم سوار می شوند، تشکیل شده است. در روش ایمپلنت دندان به عنوان یک راهکار دائمی برای جبران کمبود دندان، جنس و نوع اجزا اهمیت بالایی دارد. چرا که وجود مشکل در هر یک از این اجزا می تواند نتیجه نهایی کار را به طور چشم گیری تحت تاثیر قرار دهد. همان گونه که گفته شد، اجزای ایمپلنت دندان شامل بخش های دائمی و موقت بوده که در ادامه هر دوی این ها را بررسی خواهیم کرد.
اجزای دائم ایمپلنت دندان
آن دسته از اجزای ایمپلنت دندان که به عنوان اجزای اصلی شناخته می شوند، شامل سه قطعه اصلی می باش . این سه قطعه از اجزای ایمپلنت دندان، تاثیر بسزایی بر کیفیت نهایی کار داشته و در واقع تفاوت در یک ایمپلنت خوب و بد با کیفیت این سه جزء مشخص می شود. البته نباید این را هم نادیده گرفت که در ایمپلنت دندان علاوه بر این سه قسمت در بین اجزای اصلی، ممکن است اجزای دیگری نیز وجود داشته باشند. این مساله به شرایط و موقعیت و همچنین نوع ایمپلنت دندان بر می گردد. سه قطعه اصلی از میان اجزای ایمپلنت دندان عبارتند از فیکسچر دندان(پایه دندان)، اباتمنت و تاج یا پروتز دندان بوده که در ادامه به طور مفصل به هر بخش خواهیم پرداخت.
فیکسچر (پایه دندان)
فیکسچر یا پایه دندان دقیقا همان بخشی است که عموما تحت عنوان پیچ ایمپلنت شناخته می شود. این جزء از اجزای ایمپلنت دندان که یک پیچ از با جنس مختلف بوده و برای هر چه بیشتر شبیه بودن به ریشه دندان طبیعی به شکل استوانه ای ساخته می شود، در استخوان فک قرار داده شده و نقش ریشه دندان را بازی می کند. این قطعه را عموما از جنس تیتانیوم می سازند و علت تیتانیومی بودن جنس این پیچ سازگاری بالای این فلز با بافت های بدن انسان است. فیکسچر ایمپلنت هم از نظر ساختاری و هم کارایی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و در صورتی که جنس آن خوب و با کیفیت نباشد و یا به درستی جای گذاری نشده باشد می تواند پروسه ایمپلنت دندان را به طور کامل با شکست روبرو کند. فیکسچر یا پایه دندان دارای سه نوع 1. پایه ایمپلنت اندوستال 2. پایه ایمپلنت ساب پروستئال 3. پایه ایمپلنت زیگوماتیک می باشد.
اباتمنت (abutment)
پس از کاشت فیکسپر در استخوان فک و بهبود کامل آن، اباتمنت بر روی فیکسچر کار گذاشته می شود. در واقع اباتمنت یک واسطه بین فیکسچر و تاج دندان بوده و این دو بخش اصلی را به یکدیگر متصل می کند. انواع اباتمنت از سه جهت قابل دسته بندی می باشد.
انواع اباتمنت از نظر جنس
در این دسته بندی از انواع اباتمنت که یک جزء اصلی از اجزای ایمپلنت دندان می باشد، انواع اباتمنت را بر اساس جنس و ماده اولیه ای که از آن ساخته می شود دسته بندی می کنند. جنس انواع اباتمنت می تواند شامل تیتانیوم، استیل ضد زنگ جراحی، طلا و زیرکونیا باشد. هر یک از این اباتمنت ها دارای مزایای خاص خود می باشند. به طور مثال در اباتمنت تیتانیوم استحکام و همچنین سازگاری بالا با بافت های بدن دیده می شود اما ایرادی که به آن وارد می شود نمایان شدن ظاهر فلزی آن در صورت پس روی لثه بوده که این مشکل در اباتمنت زیرکونیومی (سرامیکی) حل شده است.
انواع اباتمنت از نظر نحوه ساخت
بسته به اینکه اباتمنتی که بر روی فیکسچر قرار داده می شود چه نوع نحوه ساختی دارد، اباتمنت ها به دو دسته اباتمنت پیش ساخته و اباتمنت سفارشی دسته بندی می شوند. اباتمنت پیش ساخته به عنوان یک جزء از اجزای ایمپلنت دندان از قبل توسط تولید کنندگان در اندازه های مختلف تولید شده و در دسترس می باشند. اما ایمپلنت های سفارشی به صورت اختصاصی برای بیمار مورد نظر ساخته می شوند که به آنها کاستوم اباتمنت نیز گفته می شود.
تاج دندان یا پروتز ایمپلنت
تاج دندان همان بخشی است که پس از پروسه ایمپلنت توسط خود شخص و دیگر افراد قابل مشاهده بوده و در واقع همان شکل نهایی دندان است که شباهت بالایی به دندان اصلی خود فرد دارد. برای فیکس کردن تاج یا پروتز ایمپلنت بر روی اباتمنت از دو روش چسب زدن یا پیچ کردن استفاده می کنند.
در بین اجزای اصلی ایمپلنت دندان گاهی بر حسب نیاز اجزای دیگری نیز دیده می شوند. مثلا ممکن است در فردی بر حسب صلاحدید پزشک، کاور اسکرو استفاده شود. کاور اسکرو قطعه ای فلزی و کوچک است که روی پایه ایمپلنت با هدف بالا بردن استحکام این بخش جایگزاری می شود. یکی دیگر از قطعاتی که در بین اجزای ایمپلنت دندان قرار دارد و ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، هیلینگ اباتمنت است که بخشی فلزی بوده و روی اباتمنت قرار می گرد و به شکل گیری خوب و مناسب لثه در اطراف اباتمنت کمک قابل توجهی می کند.
اجزای موقت ایمپلنت دندان
در پروسه انجام ایمپلنت دندان که معمولا چند ماهی طول می کشد، گاهی لازم است برای حفظ سلامت و استحکام بخش های مختلف ایمپلنت دندان، اجزایی به کار برده شوند که در مرحله بعدی برداشته شده یا خارج گردند. در واقع کار و وظیفه اصلی این بخش ها پس از مدتی پایان یافته و برداشته می شوند. دو قطعه ای که در بین اجزای موقت ایمپلنت دندان قرار می گیرند شامل روکش موقت و تاج موقت می باشند که در ادامه به معرفی هر دو بخش خواهیم پرداخت.
روکش موقت ایمپلنت دندان
یکی از اجزای موقت اما به شدت ضروری در پروسه ایمپلنت دندان، روکش موقت بوده که قطعه ای پلاستیکی است و از بخش های زیرین یعنی اباتمنت و فیکسپر دندان تا زمان قرار دادن پروتز اصلی دندان، محافظت می کند.
تاج موقت ایمپلنت دندان
تاج موقت دندان که در بین اجزای ایمپلنت دندان دیده می شود، دقیقا همان پروتز اصلی است اما به صور موقتی بر روی بخش خارجی دندان ایمپلنت شده قرار می گیرد. این تاج موقت می تواند بر روی اباتمنت اصلی کار گذاشته شده و یا اینکه خود یک اباتمنت موقت به همراه داشته باشد. این بخش از ایمپلنت دندان تاثیر زیادی بر حفظ سلامت قسمت های زیرین و اصلی اجزای ایمپلنت دندان دارد.
